Μελότσο ντα Φορλί

(Melozzo da Forli, Φορλί 1438 – 1494). Ιταλός ζωγράφος της Αναγέννησης. Εργάστηκε στη Ρώμη, στο Ουρμπίνο και στο Λορέτο, με το έργο του να αντικατοπτρίζει τα χαρακτηριστικά της σχολής της Ούμπρια. Καταγόταν από οικογένεια καλλιτεχνών και τεχνιτών και σε πολύ νεαρή ηλικία ξεκίνησε τη μαθητεία του στο εργαστήριο ενός συμπολίτη του ζωγράφου, του Ανσουίνο. Επηρεάστηκε ως επί το πλείστον από τα έργα του Πιέρο ντέλα Φραντσέσκα και του Μαντένια, καθώς και από τη γλυπτική του Ντονατέλο. Αργότερα, ταξίδεψε στη Ρώμη· εκεί βρίσκονται και τα πρώτα έργα που ζωγράφισε μετά το 1469. Πρόκειται για τις μορφές του Αγίου Μάρκου Πάπα και του Αγίου Μάρκου του Ευαγγελιστή στην ομώνυμη εκκλησία, στις οποίες διακρίνονται μία πρώιμη τάση προς το μνημειώδες και προοπτικές αναζητήσεις, χαρακτηριστικά που εμφανίστηκαν και στα μεταγενεστέρα έργα του στο Ουρμπίνο. Ύστερα εργάστηκε στην αυλή των Μοντεφέλτρο, όπου είχε την ευκαιρία να συναντηθεί με δύο ξένους καλλιτέχνες, τον Ιούστο της Γάνδης και τον Πέντρο Μπερουγκέτε, στην επιρροή των οποίων οφείλεται πιθανότατα το έντονο και λαμπρό χρώμα των έργων του, φλαμανδικής προέλευσης. Στην περίοδο αυτή ανήκουν οι μορφές των Ελευθερίων Τεχνών της βιβλιοθήκης του δουκικού ανακτόρου. Επιστρέφοντας στη Ρώμη, ζωγράφισε το 1477 τη νωπογραφία των Εγκαινίων της Βιβλιοθήκης του Σίξτου. Οι επιβλητικές μορφές του Πλατίνα και του πάπα Σίξτου Δ’ είναι τοποθετημένες μαζί με άλλα πρόσωπα σε ένα ευρύχωρο περιβάλλον, ο χώρος του oποίου καθορίζεται από τη σίγουρη και τολμηρή χρήση της προοπτικής. Σωστή χρήση προοπτικής εμφανίζεται ευρύτατα και στο γνωστότερο έργο του Μ., μία νωπογραφία της αψίδας στην εκκλησία των Αγίων Αποστόλων της Ρώμης (1480) με τον Χριστό εν δόξη μεταξύ αγγέλων και Αγίων. Από την αψίδα, που κατεδαφίστηκε στις αρχές του 18ου αι., σώζονται στην Πινακοθήκη του Βατικανού μερικά κομμάτια και οι ωραιότατοι Μουσικοί άγγελοι με τα απαλά ξανθά μαλλιά, γεμάτοι κίνηση και φως. Όταν το 1484 ανέλαβε τη διακόσμηση του θόλου του ιεροφυλακίου στον χορό της βασιλικής του Λορέτο, είχε ήδη εντελώς αφομοιώσει τα διδάγματα του Μαντένια. Για το έργο αυτό μάλλον έκανε μόνο τα σχέδια και συνεργάστηκε με τον Παλμετσάνο, τακτικό συνεργάτη του στα τελευταία χρόνια. Αν και αρκετά καλός τεχνίτης, το έργο του δεν μπορεί να χαρακτηριστεί μεγαλειώδες εξαιτίας μίας υπερβάλλουσας τάσης για διακόσμηση· ωστόσο, ο Μ. εκφράζει σε ορισμένα έργα του το μεγαλείο που θα γίνει το κυριότερο γνώρισμα της τέχνης του 16ου αι. «Ο πάπας Σίξτος Δ’ ονομάζει τον ουμανιστή Πλατίνα βιβλιοθηκάριο», τμήμα νωπογραφίας του Ιταλού ζωγράφου Μελότσο ντα Φορλί (Βιβλιοθήκη του Βατικανού).